9 listopada 2016 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Ustawa wprowadza nowe obowiązki informacyjne dla przedsiębiorców, a także porządkuje system pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich. Większość przepisów ustawy wchodzi w życie 10 stycznia 2016 r.

****

Tło regulacji

Ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich).

Zakres regulacji i najważniejsze pojęcia

Ustawa określa m.in. obowiązki podmiotów uprawnionych do prowadzenia postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich, obowiązki przedsiębiorców i zasady prowadzenia postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.

Sporem konsumenckim w rozumieniu ustawy jest spór pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą wynikający z zawartej z konsumentem umowy. Przepisy ustawy stosuje się do rozwiązywania sporów konsumenckich między konsumentem mającym miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej a przedsiębiorcą mającym siedzibę na terytorium Polski. Jednocześnie przepisów ustawy nie stosuje się m.in. do postępowań reklamacyjnych, rozpatrywania skarg konsumentów przez przedsiębiorcę, a także bezpośrednich negocjacji między konsumentem a przedsiębiorcą. Ponadto, przepisy ustawy nie znajdą zastosowania także do określonych branż, a więc np. sporów dotyczących usług niemających charakteru gospodarczego, świadczonych w interesie ogólnym, czy wynikających z umów, których przedmiotem są usługi edukacyjne lub usługi w zakresie kształcenia ustawicznego świadczone przez publiczne szkoły lub placówki oraz publiczne szkoły wyższe.

Zgodnie z ustawą, postępowaniem w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich jest postępowanie mające na celu rozwiązywanie sporu konsumenckiego, prowadzone zgodnie z zasadami określonymi w ustawie i polegające na:

  • umożliwieniu zbliżenia stanowisk stron w celu rozwiązania sporu przez jego strony;
  • przedstawieniu stronom propozycji rozwiązania sporu;
  • rozstrzygnięciu sporu i narzuceniu stronom jego rozwiązania.

System pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich

Postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich można prowadzić po uzyskaniu wpisu do odpowiedniego rejestru – wtedy taki zarejestrowany podmiot staje się podmiotem uprawnionym w rozumieniu ustawy. System pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich wprowadzony przez ustawę opiera się na podejściu mieszanym co oznacza, że obok siebie działają zarówno podmioty publiczne, jak i niepubliczne. System ten obejmuje więc:

  • niepubliczne sektorowe podmioty utworzone przez przedsiębiorców z danej branży (np. Arbiter Bankowy – podmiot utworzony przez Związek Banków Polskich);
  • publiczne sektorowe podmioty utworzone przy lub w strukturze organów publicznych (np. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej);
  • podmiot o charakterze horyzontalnym ― Inspekcja Handlowa, która zajmuje się sprawami dla których nie został utworzony właściwy podmiot sektorowy.

Obowiązki przedsiębiorców

Przedsiębiorca, który zobowiązał się albo jest obowiązany na podstawie odrębnych przepisów do korzystania z pozasądowego rozwiązywania sporów z konsumentami, informuje konsumentów o podmiocie uprawnionym, który jest właściwy dla tego przedsiębiorcy. Informacja ta musi obejmować co najmniej adres strony internetowej podmiotu uprawnionego i być dostępna w sposób zrozumiały i łatwo dostępny dla konsumenta, w tym na stronie internetowej przedsiębiorcy, jeżeli przedsiębiorca taką prowadzi oraz we wzorcach umów zawieranych z konsumentami, o ile przedsiębiorca takie stosuje.

Obowiązek informacyjny  dotyczący wszystkich przedsiębiorców występuje natomiast w sytuacji gdy w następstwie złożonej przez konsumenta reklamacji spór nie został rozwiązany. W takim przypadku przedsiębiorca przekazuje konsumentowi na papierze lub innym trwałym nośniku (w rozumieniu ustawy) oświadczenie o:

  • zamiarze wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich albo zgodzie na udział w takim postępowaniu albo
  • odmowie wzięcia udziału w postępowaniu w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.

W przypadku sytuacji opisanej w punkcie 1 powyżej, przedsiębiorca wraz z oświadczeniem przekazuje informację o podmiocie uprawnionym właściwym dla danego przedsiębiorcy. Jednocześnie jeżeli przedsiębiorca nie złożył żadnego oświadczenia, uznaje się, że wyraża zgodę na udział w postępowaniu w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich. Wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich następuje na wniosek konsumenta. Jeżeli przewiduje to regulamin podmiotu uprawnionego, wszczęcie tego postępowania następuje również na wniosek przedsiębiorcy.

Inne postanowienia

Warto także odnotować, że ustawa wprost stanowi, że postanowienia umowy zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem przed powstaniem sporu, na podstawie których złożenie wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich wyłącza prawo konsumenta do wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym, są bezskuteczne. Ponadto, wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich przerywa bieg przedawnienia roszczenia będącego przedmiotem sporu. Przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.