W Polsce podejmuje się starania, aby uregulować rynek influencer marketingu. Pierwszym poważnym krokiem było zaangażowanie się UOKiK w oznaczanie reklam przez influencerów[1]. Aktualnie ustawodawca skupia się na zwalczaniu treści patoinfluencerów w Internecie (patostreaming).

W tym celu powstał projekt ustawy o zmianie Kodeksu karnego[2], który dodaje art. 225b. Przepis ten definiuje patostreaming jako rozpowszechnianie treści przedstawiających popełnienie czynu zabronionego (treści szkodliwych) lub jego pozorowanie przedstawiające czyn jako rzeczywiście popełniony. Rozpowszechnianie ma polegać na transmisji obrazu lub dźwięku (np. livestreaming) albo udostępnieniu zapisu obrazu lub dźwięku (np. on-demand streaming) za pośrednictwem sieci teleinformatycznej (zwłaszcza Internetu). Treści szkodliwe zostały ujęte w ramach trzech grup:

  • „Patologiczna” – umyślne przestępstwa (przeciwko życiu, zdrowiu, wolności, w tym seksualnej, obyczajności, rodzinie, opiece lub popełnione z użyciem przemocy) zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat;
  • „Przemocowa” – czyny naruszające nietykalność cielesną, w sposób prowadzący do poniżenia lub upokorzenia innej osoby;
  • „Zwierzęca” – zabicie zwierzęcia lub znęcanie się nad nim.

Grupa „patologiczna” obejmuje podstawowe czyny patostreamerów[3]. Grupa „przemocowa” odpowiada na rosnącą liczbę materiałów pokazujących zachowania związane z przemocą i poniżaniem[4]. Grupa „zwierzęcą” wynika z historycznych przypadków patostreamingu związanego ze zwierzętami[5].

Sankcją za patostreaming ma być kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. W przypadku działania w celu osiągnięcia lub przy osiąganiu korzyści majątkowej lub osobistej (np. przez uzyskiwanie donate’ów) kara pozbawienia wolności może wynieść od roku do 10 lat. Co istotne dla internautów i osób oceniających środowisko internetowe (np. kanałów commentary) – za patostreaming nie będą odpowiadały osoby, które działały w celu obrony interesu publicznego lub zasługującego na uwzględnienie interesu prywatnego. Nie mogą być to jednak sprawcy przestępstwa patostreamingu ani podżegacze lub pomocnicy do niego.

Nowa regulacja będzie dotyczyła w szczególności patostreamerów, osób publikujących urywki ich transmisji (tzw. shoterów), komentujących wydarzenia w sieci oraz świadków zdarzeń patologicznych. Dlatego zalecamy opatrywanie materiałów związanych z patostreamingiem odpowiednią informacją, pozwalającą na powołanie się na wyłączenie karalności za patostreaming. Taka informacja może wynikać z treści samego materiału, opisu lub dodatkowych adnotacji. Pomocna może okazać się także konsultacja z profesjonalistą, aby zweryfikować, czy materiał zawierający treści szkodliwe będzie mógł zostać opublikowany w sposób nienaruszający prawa.

[1] Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Rekomendacje Prezesa UOKiK dotyczące oznaczania treści reklamowych przez influencerów w mediach społecznościowych, Warszawa 2022.

[2] Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny z 23.05.2023 r., druk nr 3310.

[3] Zob. np. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny z 23.05.2023 r., druk nr 3310, s. 3.

[4] Zob. np. Uwaga! TVN, Nastolatki zrobiły samosąd w centrum miasta (UWAGA! TVN), https://www.youtube.com/watch?v=5f9jBP0X1fg&ab_channel=Uwaga%21TVN, dostęp: 16.08.2023 r.

[5] Zob. np. WATAHA – Krulestwo, WZOROWY OPIEKUN ZWIERZĄT, https://www.youtube.com/watch?v=yMWWzKquowU&ab_channel=WATAHA-Krulestwo, dostęp: 16.08.2023 r.