Pod koniec marca 2023 r. Komisja Europejska skierowała do Trybunału Sprawiedliwości UE skargę przeciwko Polsce z powodu niewdrożenia do prawa krajowego dyrektyw prawnoautorskich. Decyzja Komisji Europejskiej została podjęta w związku z niepoinformowaniem przez Polskę o środkach transpozycji dyrektywy ws. prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (dyrektywa 2019/790)[1], a także w związku z niezgłoszeniem Komisji pełnej transpozycji tzw. dyrektywy satelitarno-kablowej (SatCab II) mającej zastosowanie do niektórych transmisji online oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych (dyrektywa UE 2019/789)[2]. Prace nad polskim projektem ustawy implementującej ww. dyrektywy pozostają na wczesnym etapie – projekt nie został jeszcze skierowany do Sejmu RP ani przyjęty przez Radę Ministrów.

Termin na wdrożenie dyrektywy DSM i dyrektywy SatCab minął 7 czerwca 2021 r. Pierwszy projekt ustawy implementującej, przygotowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, został opublikowany i skierowany do konsultacji publicznych z ponad rocznym opóźnieniem – 20 czerwca 2022 r. Wnioskodawcy projektu tłumaczą niedochowanie właściwego terminu tym, że Komisja Europejska dopiero 4 czerwca 2021 r. opublikowała wytyczne dotyczące prawidłowej implementacji art. 17 dyrektywy DSM. Opóźnienie polskiego projektodawcy mogło być również spowodowane oczekiwaniem na rozpoznanie przez TSUE skargi RP na art. 17 dyrektywy DSM, która to skarga wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2022 r. została w zakresie żądania głównego odrzucona, a w pozostałym zakresie oddalona[3].

Aktualnie procedowana jest już kolejna wersja projektu ustawy – przygotowana przez wnioskodawcę 23 marca 2023 r. Uchwalenie długo wyczekiwanych przepisów krajowych znacząco wpłynie na kształt prawa autorskiego, m.in. powstanie wprowadzona zostanie kolejna postać dozwolonego użytku – eksploracja tekstów i danych, pojawi się również nowe prawo pokrewne tj. prawo wydawców prasowych do eksploatacji ich publikacji prasowych online, a także wprowadzone zostaną (wyjątkowo kontrowersyjne) nowe zasady udostępniania utworów przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego. Polski projektodawca zdecydował się na możliwość udzielania tzw. rozszerzonych licencji zbiorowych. W ostatniej wersji projektu podtrzymano wywołujący duże zainteresowanie przepis uzupełniający prawo współtwórców utworów audiowizualnych do dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z ich utworów o kolejne pole eksploatacji – publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. Projektodawca dostosowuje w ten sposób art. 70 ust. 2(1) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych do obecnych realiów rynkowych i rozszerza tę regulację m.in. o korzystanie z filmów w serwisach VoD.

Komisja Europejska skierowała do TSUE analogiczne sprawy w związku z niewdrożeniem obu ww. dyrektyw również przeciwko Bułgarii, Finlandii, Łotwie i Portugalii, a także przeciwko Danii w odniesieniu wyłącznie do dyrektywy DSM. Pozostaje mieć nadzieję, że działania Komisji skłonią państwa członkowskie, aby w jak najszybszym czasie prawidłowo implementować właściwe przepisy.

[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE.

[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/789 z dnia 17 kwietnia 2019 r. ustanawiająca przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mające zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 93/83/EWG.

[3] Wyrok TSUE z 26.04.2022 r., C-401/19, RZECZPOSPOLITA POLSKA PRZECIWKO PARLAMENTOWI EUROPEJSKIEMU I RADZIE UNII EUROPEJSKIEJ., LEX nr 3336950.