W Unii Europejskiej trwają prace nad regulacją dotyczącą roślin i żywności uzyskiwanej za pomocą tzw. nowych technik genomowych (NGT, new genome techniques). Wedle propozycji nowego rozporządzenia rośliny NGT to takie, które zostały uzyskane dzięki specyficznym modyfikacjom genetycznym: kierowanej mutagenezy, cisgenezy lub też ich kombinacji.

Rośliny NGT mają się dzielić na dwie kategorie – NGT-1 (biologicznie równoważne roślinom uzyskanym konwencjonalnie) i NGT-2 – pozostałe rośliny modyfikowane genetycznie. Wobec roślin NGT-1 zasadniczo nie będą mieć zastosowania przepisy regulacyjne, obowiązujące teraz wobec GMO. Wyjątkiem ma być wyłączenie roślin NGT-1 z produkcji ekologicznej oraz związany z tym obowiązek znakowania materiału siewnego takich roślin. Rośliny NGT-2 mają co do zasady być traktowane tak jak „klasyczne” GMO, czyli mają do nich mieć zastosowanie przepisy dotyczące uwalniania ich do środowiska w celach eksperymentalnych czy dopuszczania ich do obrotu.

7 lutego Parlament Europejski zaakceptował większość założeń nowego systemu, ale z nielicznymi modyfikacjami. W przypadku NGT kategorii 2, posłowie zdecydowali się utrzymać większość wymogów regulacyjnych właściwych dla GMO, w tym procedurę zatwierdzania i obowiązkowe etykietowanie produktów. Najważniejszym postulatem Parlamentu Europejskiego jest jednak wprowadzenie całkowitego zakazu patentowania wszystkich roślin NGT, materiału roślinnego lub jego części i zawartej w nim informacji genetycznej tak, aby uniknąć niepewności prawnej oraz większych kosztów i nowych zależności po stronie rolników i hodowców. Rada UE nie wypracowała jeszcze stanowiska w tej sprawie.

Jakie możliwości ochrony IP dla roślin genetycznie modyfikowanych?

Projekt rozporządzenia przewiduje okres wyłączności danych referencyjnych, natomiast nie zakłada możliwości uzyskania na ich podstawie wyłączności obrotu produktami NGT. Taką wyłączność można będzie jednak uzyskać, w przypadku autoryzacji rośliny jako nowej żywności. W każdym przypadku hodowcy będą mogli również polegać na wyłączności wynikającej z prawa do odmiany rośliny. Zależności pomiędzy statusem regulacyjnym produktu a dostępną dla niego ochroną z tytułu IP będą kluczowe w przypadku uchwalenia zakazu patentowania roślin NGT w Europie. Przedsiębiorcy i hodowcy muszą taką ewentualność brać pod uwagę.