Ministerstwo Zdrowia planuje zniesienie stanu zagrożenia epidemicznego związanego z wirusem SARS-CoV-2 na terytorium całego kraju od 1 lipca 2023 roku[1]. Wejście w życie rozporządzenia uchylającego stan zagrożenia epidemicznego będzie skutkowało brakiem możliwości dalszego stosowania większości nadzwyczajnych środków prawnych przyjętych w związku z pandemią COVID-19. Zmiany te dotyczyć będą m.in. dopuszczalnych sposobów działania organów organizacji pozarządowych.

Najistotniejsza z nich dotyczy zasad podejmowania uchwał i odbywania posiedzeń organów tych podmiotów. W trakcie pandemii wprowadzono[2] dwie, dodatkowe możliwości w zakresie organizacji funkcjonowania organów wewnętrznych, przede wszystkim w stowarzyszeniach, ale także w fundacjach i innych organizacjach społecznych działających na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych[3].

Pierwszą opcją było podjęcie uchwały w trybie obiegowym z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, bez organizowania posiedzenia organu. Jedynym warunkiem dla wyboru tego trybu było wyrażenie na nią zgody w formie dokumentowej przez każdego członka organu. Wniosek w trybie obiegowym mógł zostać przyjęty nawet bez odbycia spotkania online.

Drugą możliwość stanowiło przeprowadzanie posiedzeń wszystkich organów w trybie zdalnym. W tym celu nie było konieczne uzyskanie zgody członków organu, a wyłącznie wysłanie zawiadomienia, zawierającego dokładny opis sposobu uczestnictwa i wykonywania prawa głosu oraz zapewnienie wymogów technicznych posiedzenia określonych w ust. 1c art. 10 PS. Na podstawie art. 15 zzzr tzw. specustawy COVIDowej[4] rozwiązanie to było dostępne dla wielu innych osób prawnych, na przykład organizacji pracodawców czy izb handlowych.

Po uchyleniu stanu zagrożenia epidemicznego nie będzie możliwe dalsze korzystanie ze wskazanych form procedowania organów NGOsów na podstawie przepisów ww. ustaw, chyba że takie rozwiązania dotyczące zdalnego funkcjonowania organów zostały przewidziane w umowie lub statucie organizacji. W konsekwencji, jeżeli dany podmiot będzie chciał nadal korzystać z powyższych procedur, a jego akt stanowiący nie przewiduje takiej możliwości, to taka umowa lub statut będą musiały zostać odpowiednio zmienione.

Ponadto, wraz z końcem stanu zagrożenia epidemicznego nie będzie już możliwości dalszego przedłużenia kadencji organów tych organizacji. Przepisy prawa przyjęte w związku z pandemią COVID-19 przewidywały możliwość przedłużenia kadencji organów osób prawnych, które kończyły się w jej trakcie, maksymalnie do sześćdziesięciu lub dziewięćdziesięciu dni od dnia zakończenia obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

[1] Projekt Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, nr MZ 1517 w wykazie prac legislacyjnych rządu.   

[2] Chodzi o dodanie do art. 10 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2261 z późn. zm.), dalej jako ust. 1a-1e oraz do art. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach ((t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 166 z późn. zm.) ust. 1a i b.

[3] Art. 7 ust. 2 PS.

[4] Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ((t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095  z późn. zm.).