Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (tzw. tarcza 4.0) wprowadziła zmiany do Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tzw. ustawa COVID-19 lub tarcza 1.0). Zmiany te dotyczą m.in. zamówień publicznych. Ustawa weszła w życie 24 czerwca 2020 r. (z wyjątkami).
Ustawa przewiduje dalsze bardzo istotne zmiany w prawie zamówień publicznych w czasie trwania pandemii COVID-19, korzystne przede wszystkim dla przedsiębiorców (wykonawców) działających na rynku zamówień publicznych. Wskazujemy najważniejsze z tych zmian.
Poniżej znajduje się ich syntetyczne podsumowanie:
Zmiany dotyczące postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
Wyłączenie stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych.
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy COVID-19.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Zgodnie z art.6 ust. 1 do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do przeciwdziałania COVID-19 nie stosuje się przepisów Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843) – dalej: PZP – jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego. Dodatkowo w art. 6 ust. 2 przewidziano wyłączenie podmiotowe stosowania ustawy dla Banku Gospodarstwa Krajowego, Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. lub regionalnych funduszy rozwoju, związanych z realizacją: zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych na podstawie przepisów odrębnych oraz związanych z realizacją programów rządowych lub innych programów realizowanych ze środków publicznych;zadań związanych z wykorzystaniem środków pochodzących z takich funduszy, które dotyczą instrumentów wsparcia niezbędnych do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19. Tarcza 4.0 wprowadza dodatkowy ust. 4, zgodnie z którym zamawiający, w terminie 14 dni od dnia udzielenia zamówienia bez stosowania ustawy, zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej, a jeżeli jej nie ma, to na swojej stronie internetowej, informację o udzieleniu zamówienia, podając nazwę (firmę) albo imię i nazwisko podmiotu, z którym zawarł umowę o wykonanie zamówienia. Nowy przepis ma zatem na celu zachowanie przejrzystości i jawności udzielania zamówień publicznych, również tych udzielanych poza ustawą.
Od kiedy obowiązuje?
Od 8 marca 2020 r.: art. 6 ust. 1–3 ustawy COVID-19 – wyłączenie stosowania ustawy. Od24 czerwca 2020 r.: art. 6 ust. 4 ustawy COVID-19 – obowiązek zamieszczenia informacji o udzieleniu zamówienia.
Co z postępowaniami wszczętymi i niedokończonymi?
Skorzystanie z wyłączenia art. 6 ust. 1 wymaga udzielenia zamówienia w czasie obowiązywania przepisu art. 6, tj. od 8 marca 2020 r. do 4 września 2020 r.
Kiedy przepis traci moc?
Przepis art. 6 ust. 1 traci moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy COVID-19, tj. 4 września 2020 r., co oznacza, że po tej dacie nie będzie można udzielić zamówienia z wyłączeniem stosowania ustawy PZP w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, z wyjątkiem zamówień podmiotowych Banku Gospodarstwa Krajowego, Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. lub regionalnych funduszy rozwoju, których dotyczy art. 6 ust. 2. Art. 6 ust. 2 traci moc 1 stycznia 2021 r., zatem od tej daty podmioty: Bank Gospodarstwa Krajowego, Polski Fundusz Rozwoju S.A. lub regionalne fundusze rozwoju stracą możliwość udzielania zamówień, o których mowa w tym przepisie, bez stosowania ustawy PZP. W konsekwencji również art. 6 ust. 4 przestanie obowiązywać od momentu, w którym niemożliwe już będzie udzielenie zamówienia na podstawie tego wyłączenia. Podstawa prawna: art. 36 ust. 1 ustawy COVID-19.
Wadium tylko fakultatywnie.
Podstawa prawna
Art. 15va ustawy COVID-19.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Zniesiony obowiązek żądania wadium przez zamawiających w postępowaniach o wartości równej progom unijnym i wyższej od nich, co oznacza, że we wszystkich postępowaniach objętych ustawą PZP – niezależnie od ich wartości – wymaganie wadium będzie od tej pory fakultatywne.
Od kiedy obowiązuje?
Od 1 lipca 2020 r.
Co z postępowaniami wszczętymi i niedokończonymi?
Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed 1 lipca 2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe, co oznacza, że do tych postępowań zniesienie obowiązku żądania wadium nie ma zastosowania. Podstawa prawna: art. 93 ust. 1 tarczy 4.0.
Kiedy przepis traci moc?
Z dniem 1 stycznia 2021 r., a więc w dniu wejścia w życie nowej ustawy PZP z dnia 11 września 2019 r., która wprowadza to samo rozwiązanie (brak obowiązku żądania wadium w postępowaniach o wartości równej progom unijnym i wyższej od nich, co oznacza, że we wszystkich postępowaniach objętych ustawą PZP – niezależnie od ich wartości – wymaganie wadium będzie od tej pory fakultatywne). Podstawa prawna: art. 36 ust. 2 ustawy COVID-19.
Obowiązkowe dokonywanie płatności wynagrodzenia w częściach lub udzielania zaliczek przez zamawiających.
Podstawa prawna
Art. 15vb ustawy COVID-19.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
W przypadku umów w sprawie zamówienia publicznego zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy zamawiający mają obowiązek przewidzieć zapłatę wynagrodzenia w częściach po wykonaniu danego etapu umowy lub udzielać zaliczki na poczet realizacji zamówienia. Zamawiający będzie miał obowiązek określić w projekcie umowy z wykonawcą procent wynagrodzenia wypłacanego za wykonanie poszczególnych jej części, przy czym wartość ostatniej części wynagrodzenia nie będzie mogła wynosić więcej niż 50% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, a zaliczka nie może być mniejsza niż 5% wysokości tego wynagrodzenia. Obowiązek płatności wynagrodzenia w częściach i udzielania zaliczek nie będzie dotyczył zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.
Od kiedy obowiązuje?
Od 1 lipca 2020 r.
Co z postępowaniami wszczętymi i niedokończonymi?
Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed 1 lipca 2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe, co oznacza, że do tych postępowań przewidzenie w umowie płatności wynagrodzenia w częściach lub udzielenie zaliczki nie ma zastosowania. Podstawa prawna: art. 93 ust. 1 tarczy 4.0. Do umów w sprawie zamówienia publicznego zawartych przed dniem 1 lipca 2020 r. oraz zawartych nie wcześniej niż z dniem 1 lipca 2020 r. w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem wejścia w życie tego przepisu stosuje się przepisy dotychczasowe, co oznacza, że nie ma obowiązku dokonywania modyfikacji zawartych już umów. Podstawa prawna: art. 93 ust. 2 tarczy 4.0.
Kiedy przepis traci moc?
Z dniem 1 stycznia 2021 r., a więc w dniu wejścia w życie nowej ustawy PZP z dnia 11 września 2019 r., która wprowadza to samo rozwiązanie, tj. obowiązkowe określanie zaliczek lub wynagrodzenia częściowego w umowach mających obowiązywać powyżej 12 miesięcy. Podstawa prawna: art. 36 ust. 2 ustawy COVID-19.
Zmniejszenie maksymalnej wartości zabezpieczenia należytego wykonania umowy do 5%, częściowy zwrot zabezpieczenia.
Podstawa prawna
Art. 15vb ustawy COVID-19.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie można ustalić na poziomie maksymalnym 5% ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy. Ustalenie zabezpieczenia na poziomie do 10% będzie dalej dopuszczalne, ale jedynie wyjątkowo, jeżeli jest to uzasadnione przedmiotem zamówienia lub wystąpieniem ryzyka związanego z jego realizacją, co zamawiający ma obowiązek wskazać i opisać w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Dodatkowo ustawa uprawnia zamawiającego do częściowego zwrotu zabezpieczenia należytego wykonania umowy po wykonaniu części zamówienia, jeżeli przewidział taką możliwość w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Od kiedy obowiązuje?
Od 1 lipca 2020 r.
Co z postępowaniami wszczętymi i niedokończonymi?
Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed 1 lipca 2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe, co oznacza, że w tych postępowaniach nie obowiązuje ograniczenie określenia wysokości zabezpieczenia do 5% oraz nie obowiązuje przepis przewidujący możliwość częściowego zwrotu zabezpieczenia po wykonaniu części zamówienia, a w konsekwencji zamawiający nie mają obowiązku wprowadzać zmian do dokumentacji przetargowej trwających postępowań. Podstawa prawna: art. 93 ust. 1 tarczy 4.0. Do umów w sprawie zamówienia publicznego zawartych przed dniem 1 lipca 2020 r. oraz zawartych nie wcześniej niż z dniem 1 lipca 2020 r. w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem wejścia w życie tego przepisu stosuje się przepisy dotychczasowe, co oznacza, że nie ma obowiązku dokonywania modyfikacji zawartych już umów poprzez zmianę wysokości zabezpieczenia czy poprzez wprowadzenie możliwości częściowego jego zwrotu. Podstawa prawna: art. 93 ust. 2 tarczy 4.0.
Kiedy przepis traci moc?
Z dniem 1 stycznia 2021 r., a więc w dniu wejścia w życie nowej ustawy PZP z dnia 11 września 2019 r., która wprowadza to samo rozwiązanie w zakresie maksymalnej wysokości zabezpieczenia należytego wykonania umowy oraz możliwości jego częściowego zwrotu. Podstawa prawna: art. 36 ust. 2 ustawy COVID-19.
Wszczęcie postępowania w trybie przetargu nieograniczonego będzie następować poprzez zamieszczenie ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej zamawiającego.
Podstawa prawna
Art. 40 tarczy 4.0.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Z ustawy PZP usunięto obowiązek zamieszczania ogłoszenia o zamówieniu w miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie. Zamawiający wszczyna postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, zamieszczając ogłoszenie o zamówieniu na stronie internetowej.
Od kiedy obowiązuje?
Od 24 czerwca 2020 r.
Kiedy przepis traci moc?
Przepis dokonuje zmiany w ustawie PZP z dnia 29 stycznia 2004 r., która obowiązuje tylko do końca roku. Od 1 stycznia 2021 r. zastąpi ją nowa ustawa PZP z dnia 11 września 2019 r. Zatem przepis art. 40 tarczy 4.0 traci moc z dniem 1 stycznia 2021 r., kiedy to zastąpi go nowa regulacja, która nie zawiera obowiązku zamieszczania ogłoszenia w siedzibie zamawiającego.
Wyłączenie stosowania ustawy PZP do umów o zarządzanie PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe) oraz umów o prowadzenie PPK, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne.
Podstawa prawna
Art. 70 tarczy 4.0.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Wyłączenie stosowania ustawy PZP do umów o zarządzanie PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe) oraz umów o prowadzenie PPK, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne.
Od kiedy obowiązuje?
Od 1 stycznia 2021 r.
Kiedy przepis traci moc?
W tym przypadku zmiana jest wprowadzona wprost do nowej ustawy PZP z dnia 11 września 2019 r., która wchodzi w życie 1 stycznia 2021 r. Przepis nie traci mocy obowiązującej, gdyż wprowadza trwałe wyłączenie do nowego aktu prawnego, który dopiero zacznie obowiązywać.
Zmiany dotyczące realizacji umowy w sprawie zamówienia publicznego
Obowiązek dokonania zmiany umowy o zamówienie publiczne.
Podstawa prawna
Art. 15r ustawy COVID-19.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Ustawodawca nadał nową treść art. 15r, dodając ust. 4 i ust. 4a. Nowy przepis stanowi, że w wypadku stwierdzenia przez zamawiającego, iż okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 wpływają na należyte wykonanie umowy, dokonuje on w uzgodnieniu z wykonawcą zmiany umowy, stosując jako podstawę prawną art. 144 ust. 1 pkt. 3 PZP. Brzmienie przepisu wskazuje, że wykonawca może w takich okolicznościach mieć roszczenie o zmianę umowy. W pozostałym zakresie przepis się nie zmienia, tj. w wypadku stwierdzenia, że okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 jedynie mogą wpłynąć (potencjalnie) na należyte wykonanie umowy, zamawiający może, ale nie musi dokonać zmiany umowy. Warto też zauważyć, że to zamawiający decyduje (stwierdza), czy zaszły okoliczności uprawniające do podjęcia rozmów w sprawie zmiany umowy. Jest to zabezpieczenie przed nadużywaniem nowych przepisów przez wykonawców.
Od kiedy obowiązuje?
Od 24 czerwca 2020 r.: zmiana wynikająca z tarczy 4.0 wprowadzająca obowiązek zmiany umowy w wypadku stwierdzenia przez zamawiającego, iż okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 wpływają na należyte wykonanie umowy. Od 31 marca 2020 r.: wprowadzona możliwość dokonywania zmiany umowy w wypadku stwierdzenia przez zamawiającego, iż okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 wpływają lub mogą wpłynąć na należyte wykonanie umowy.
Kiedy przepis traci moc?
Przepisy ustawy COVID-19 nie określają dnia, w którym przepis traci moc obowiązującą, co prowadzi do wniosku, że przepis ten obowiązuje bezterminowo, póki obowiązuje sama ustawa COVID-19. Warto jednak wskazać, że przepis odwołuje się w swej treści do ustawy PZP z dnia 29 stycznia 2004 r., która zostanie 1 stycznia 2021 r. zastąpiona przez nową ustawę PZP z dnia 11 września 2019 r. Z tym dniem przepis przestanie zatem obowiązywać, jeżeli ustawa COVID-19 nie zostanie zmieniona poprzez odwołanie do nowego aktu prawnego.
Zakaz potrącania kar umownych z wynagrodzenia wykonawcy i zakaz zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
Podstawa prawna
Art. 15r (1) ustawy COVID-19.
Jaką zmianę wprowadza przepis?
Zakaz potrącania kar umownych zastrzeżonych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także zakaz dochodzenia zaspokojenia tych kar z zabezpieczenia należytego wykonania umowy – w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Ustawodawca nie ograniczył przepisu wyłącznie do kar, których naliczenie wywołane jest okolicznościami związanymi z wystąpieniem COVID-19, ważne, kiedy nastąpiło zdarzenie. Powyższe nie oznacza jednak, że zamawiający stracą możliwość dochodzenia swoich roszczeń bądź zabezpieczenie należytego wykonania umowy. Ustawa wskazuje szczegółowo zasady stosowania przepisu: W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, bieg terminu przedawnienia roszczenia zamawiającego dotyczącego niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o którym mowa w ust. 1 przepisu, w związku z zakazem potrącania i zakazem realizacji zabezpieczenia należytego wykonania umowy, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Upływ terminu przedawnienia może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni – art. 15 r (1) ust. 2.Gdy termin ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia, o którym mowa w tym przepisie, o ile wykonawca, na 14 dni przed upływem ważności tego zabezpieczenia, każdorazowo przedłuży jego ważność lub wniesie nowe zabezpieczenie, którego warunki zostaną zaakceptowane przez zamawiającego – art. 15 r (1) ust. 3.W przypadku gdy termin ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy upływa w okresie między 91. a 119. dniem po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, termin ważności tego zabezpieczenia przedłuża się, z mocy prawa, do 120. dnia po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19 – art. 15 r. (1) ust. 4.Obliczając terminy określone w przepisie, dzień odwołania ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19 wlicza się do tych terminów – art. 15 r (1) ust. 5.
Od kiedy obowiązuje?
Od 24 czerwca 2020 r.
Kiedy przepis traci moc?
Przepisy ustawy COVID-19 nie określają dnia, w którym przepis traci moc obowiązującą, co prowadzi do wniosku, że przepis ten obowiązuje bezterminowo, póki obowiązuje sama ustawa COVID-19. Jednocześnie sam przepis art. 15 r (1) w treści wskazuje, że uniemożliwia zamawiającym podejmowanie określonych w nim działań w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni. Upływ terminu przedawnienia roszczeń może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
