Rozwiązywanie sporów sądowych i arbitraż

Łatwość i szybkość komunikacji w Internecie oraz (pozorna) anonimowość użytkowników powodują, że środowisko internetowe wyjątkowo często staje się miejscem, w którym przekroczone zostają powszechnie akceptowalne granice przyzwoitej krytyki. Przez globalny zasięg sieci skutki np. nieprzemyślanego wpisu na forum internetowym niejednokrotnie wykraczają poza granicę jednego państwa. Dochodzenie ochrony swoich praw w takich przypadkach wiąże się z potrzebą ustalenia, którego państwa sądy będą właściwe do rozpoznania sprawy. W Unii Europejskiej regulację w tym zakresie zawiera Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (dalej: „Bruksela I bis”)[1].

Procesy o ochronę przed naruszeniami wynikającymi z publikacji materiałów prasowych w praktyce nierzadko cechuje udział wielu podmiotów, zarówno po stronie czynnej, jak i biernej.

W ostatnim czasie wiele kontrowersji wywoływały zagadnienia proceduralne dotyczące ochrony praw na dobrach niematerialnych. Jedną z przyczyn takiego stanu było wprowadzenie w ubiegłym roku do Kodeksu postępowania cywilnego[1] nowego rodzaju postępowania odrębnego poświęconego właśnie sprawom własności intelektualnej[2].Wątpliwości procesowe wyrażały również sądy, co niejednokrotnie skutkowało zwróceniem się z pytaniami prejudycjalnymi do Trybunału Sprawiedliwości UE o interpretację prawa unijnego. Warto przybliżyć chociaż niektóre z takich postanowień wydanych w mijającym roku.

Postępowanie w sprawach własności intelektualnej rządzi się swoimi prawami na wielu płaszczyznach. Jednym z charakterystycznych powództw, które może zostać wszczęte w postępowaniu toczącym się z zastosowaniem ww. przepisów odrębnych, jest powództwo wzajemne, dopuszczalne w przypadku wniesienia powództwa o naruszenie praw do znaku towarowego lub wzoru przemysłowego. Pomimo że ten rodzaj powództwa jest już doskonale znany na gruncie przepisów ogólnych Kodeksu postępowania cywilnego[1] (k.p.c.), to wydaje się, że jego formuła zaoferowana w ramach odrębnego postępowania w sprawach własności intelektualnej odznacza się bardzo dużą specyfiką. Nie sposób omówić wszystkich aspektów wspomnianego powództwa, stąd zwrócę uwagę na te, które mają istotne znaczenie pod kątem formalnym prowadzonego postępowania sądowego i nie wynikają wprost z przepisów regulujących wspomnianą instytucję.

Sąd Najwyższy (SN) dnia 27 listopada 2020 r. wydał uchwałę w sprawie III CZP 12/20, w której zajął stanowisko w sprawie skutków procesowych skierowania zażalenia do sądu niewłaściwego. Problem prawny, będący przedmiotem ww. uchwały, powstał na kanwie stanu faktycznego, w którym zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji zostało błędnie skierowane do sądu drugiej instancji zamiast do innego składu sądu pierwszej instancji (który był właściwy w świetle przepisu art. 394 § 1^a k.p.c.). Wydawać by się mogło, że ustalenie sądu właściwego do rozpoznania środka zaskarżenia nie powinno przysparzać większych kłopotów, jednak szczególnie w ostatnim czasie wystąpiły liczne problemy ze wskazaniem sądu właściwego do oceny zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji. Tego rodzaju wątpliwości spowodowała zwłaszcza obszerna nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 4 lipca 2019 r., wprowadzająca m.in. istotne zmiany w przepisach dotyczących środków odwoławczych[1]. Liczne pytania prawne skierowane do SN potwierdzają, iż w praktyce wystąpiły problemy z zakwalifikowaniem różnych postanowień sądu pierwszej instancji jako podlegających zaskarżeniu na podstawie art. 394 § 1 k.p.c. (zaskarżenie do sądu drugiej instancji) lub na podstawie art. 394 § 1^a k.p.c.[2] (przewidującego tzw. zażalenie poziome, wnoszone do innego składu tego samego sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie).

1 lipca 2021 r. minął rok od wejścia w życie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego[1]. Wprowadzono nią do systemu nowy typ postępowania odrębnego: postępowanie w sprawach własności intelektualnej. Katalog spraw, które są obecnie rozpoznawane w tym postępowaniu, został wskazany w art. 479⁸⁹ k.p.c. Są to m.in. sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych, o ochronę praw własności przemysłowej, o zwalczanie nieuczciwej konkurencji czy o ochronę dóbr osobistych w określonym przez ustawę zakresie.

Terminy to jedno z największych zmartwień uczestników procesu. Przeoczenie daty może się skończyć pominięciem spóźnionych twierdzeń i dowodów, a nawet przegraną w sądzie. Terminy są wszędzie: określają przedawnienie roszczenia, wyznaczają datę rozprawy, zakreślają stronom czas na podjęcie danych czynności.